Zaledwie 4 lata temu w Europie nie było żadnego takiego obszaru, dziś mamy ich 13. Choć obszary te są różnego typu, ale łączy je to, co najważniejsze: rozgwieżdżone niebo oraz ludzie, którzy dostrzegają piękno tego nieba i chcą je zachować. Każdy obszar ciemnego nieba ma ten sam główny cel – powstrzymać światło „zalewające” noc. Celu tego nie można osiągnąć bez podniesienia świadomości skutków zanieczyszczenia światłem. Badania naukowe pokazują, że jest to jedna z najpoważniejszych form zanieczyszczenia środowiska naturalnego. Pod względem niesionych zagrożeń i zasięgu porównywane jest do chemicznego zanieczyszczenia atmosfery, wody i gleby. Niestety, społeczna świadomość istnienia tej formy zanieczyszczenia jest niska. Jedną z przyczyn tego stanu jest niewystarczający przepływ wiedzy do społeczeństwa. Jednym z sposobów na zmianę tego stanu jest tworzenie obszarów ciemnego nieba. Takie miejsca doskonale nadają się do przekazywania wiedzy w przyjemny sposób, bo oglądanie pięknego, nocnego nieba staje się punktem wyjścia do mówienia o zanieczyszczeniu światłem.
Bieszczady, jak chyba żadne inne miejsce w Polsce, stały sie synonimem dzikiej przyrody. To również jedno z ostatnich miejsc w Europie, gdzie wciąż występuje prawdziwie ciemne niebo, wolne od zanieczyszczeń sztucznym światłem naszej cywilizacji. Naturalne ciemności to jeden z ekologicznych zasobów potrzebujących ochrony, należą bowiem do zagrożonych elementów środowiska naturalnego. Jednak gwiezdne niebo, tak jak i inne elementy bieszczadzkiej przyrody, wymaga ochrony. I po to by je chronić, w marcu 2013r. powołano do istnienia Park Gwiezdnego Nieba “Bieszczady”.
W celu utworzenia i utrzymania specjalnego obszaru ochrony Parku Gwiezdnego Nieba “Bieszczady” oraz promocji ciemnego nieba w Bieszczadach instytucje uczestniczące- partnerzy porozumienia, nawiązały współpracę i 8 marca 2013 roku w Lutowiskach podpisały memorandum o powołaniu parku.
Utworzenie i działania parku mają na celu:
- propagować ochronę nocnego środowiska naturalnego z akcentem na ciemne, rozgwieżdżone niebo tym samym stanowiąc podstawę dla ochrony środowiska naturalnego tego obszaru przed zanieczyszczeniem światłem,
- informować społeczeństwo i społeczność naukową o dobrze zachowanym na tym obszarze nocnym środowisku naturalnym,
- propagować sposoby ochrony przed zanieczyszczeniem światłem oraz sposoby dobrego oświetlenia,
- propagować zrównoważony rozwój regionu, w tym taką działalność gospodarczą, która służy obszarom chronionym i miejscowej społeczności.
Powierzchnia parku wynosi 113 846,41 ha. Obejmuje obszar polskiej części Rezerwatu Biosfery „Karpaty Wschodnie” tzn.: Bieszczadzki Park Narodowy, Park Krajobrazowy Doliny Sanu oraz Ciśniańsko-Wetliński Park Krajobrazowy. Po rezerwacie gwieździstego nieba Brecon Beacons International Dark Sky Reserve utworzonym w lutym 2013 w Wielkiej Brytanii, PGN „Bieszczady” jest drugim największym obszarem ochrony nocnego nieba w Europie. Jest również drugim tego typu parkiem w Polsce, po utworzonym w 2009r. Izerskim Parku Ciemnego Nieba. Na południu PGN “Bieszczady” sąsiaduje ze słowackim Parkiem Ciemnego Nieba Połoniny utworzonym w grudniu 2010.
Obszar ma charakter promocyjny i został powoływany do życia na podstawie porozumienia nastepujących instytucji:
- Gminy Lutowiska i Komańcza,
- Bieszczadzki Park Narodowy,
- Zespół Karpackich Parków Krajobrazowych w Krośnie,
- Lasy Państwowe- Nadleśnictwa Lutowiska i Stuposiany,
- Wydział Inżynierii Środowiska Politechniki Krakowskiej,
- Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
– Obserwatorium Astronomiczne na Suhorze, - Fundacja Bieszczadzka,
- Bieszczadzka Agencja Rozwoju Regionalnego,
- Fundacja Przyroda Karpat,
- Zespół Szkół w Lutowiskach.
Charakterystycznym elementem logo parku jest symbol Bieszczadów – ryś – wpisany w gwiazdozbiór o tej samej nazwie. Ryś jest gwiazdozbiorem nieba północnego, któremu przypadła część nieba pozbawiona jaśniejszych gwiazd. Kto może zobaczyć wszystkie dwanaście gwiazd tego gwiazdozbioru, musi mieć oczy jak ryś i ciemne niebo nad głową. Konstelację wprowadził gdański astronom Jan Heweliusz w swoim dziele “Prodromus Astronomiae” (1690).
Logo PGN Bieszczady zostało zaprojektowane wspólnie przez Pavla Ďuriša oraz Stanisława Strzyżewskiego- administratora portalu Bieszczady.pl.
Park Gwiezdnego Nieba może nam pomóc:
- lepiej chronić zasoby przyrodnicze,
- lepiej promować i rozwijać „zieloną” turystykę – przyjazną przyrodzie,
- lepiej edukować naszą młodzież i mieszkańców,
- tworzyć nowe miejsca pracy dla mieszkańców regionu i stymulować rozwój gospodarczy regionu,
- lepiej oświetlać drogi, budynki publiczne i prywatne – oszczędzając pieniądze, ale jednocześnie zapewniając bezpieczeństwo i zdrowie mieszkańcom i turystom.
Wspierają nas inne, podobne parki:
- Izerski park Ciemnego nieba (CZ/PL),
- Park tmavej oblohy “Poloniny” (SK)
- Beskydská oblast tmavej oblohy (CZ/SK).
Wspierają nas inne, podobne parki: Izerski park Ciemnego nieba (CZ/PL), Park tmavej oblohy “Poloniny” (SK) oraz Beskydská oblast tmavej oblohy (CZ/SK).
Patronat medialny nad działaniami Parku objął portal Bieszczady.pl